The well-known painting of De groote partij is best-known by its Dutch title of De groote partij in de kamer van het Opperhoofd zijn op het Eijland (The Great Party in the room of the Opperhoofd on the Island) that appears on at least four of eight known copies after the original by Kawahara Keiga 川原慶賀, where it is rather simply titled ‘Interior at Nagasaki Deshima’ (Nagasaki Deshima kannai no zu 長崎出島舘内之圖; see Deshimazu 229). In a rather spacious room with tatami mats and the sliding panels with glass panes open to view Nagasaki Bay with two Dutch vessels at anchor, we see a party of five Dutchmen, two Japanese gentlemen, three Japanese ladies, and a Malay servant and a little dog.

There have been various attempts at identifying the occasion and the people portrayed. The first, as far as I am aware, was Kuroda Genji 黒田源次 in his Nagasaki kei yōga 長崎系洋画. Tokyo: Sōgensha 創元社, 1932, pp. 84-87. Kuroda identifies the man in the centre behind the round table to be the Opperhoofd, the chief trader, possibly Jan Cock Blomhoff (1779-1853, Opperhoofd 1817-23) or maybe Joan Willem de Stürler (1774-1855, Opperhoofd 1823-26). Otherwise he is of the opinion that we shouldn’t see this as a realistic portrayal, rather some impression of life on Deshima. There is the man to the left watching the scene, the man who took of his coat and pouring himself a glass, and the man in the red coat attempting to embrace one of the Japanese ladies. The only one who seems to have some trouble with the setting is the young man in the foreground talking to the two Japanese gentlemen, interpreters he thinks, and he might well be Philipp Franz von Siebold (1796-1866, on Deshima 1823-29). The man to the right could, judging from his ‘Three Stars,’ mitsuboshi 三ツ星 mon on his hakama, even be Yoshio Gonnosuke 吉雄権之助. Yet, it seems unlikely that interpreters were allowed to wear a sword.

C.R. Boxer in his Jan Compagnie in Japan 1600-1817. Tokyo, London and New York 1968, pp. 105f. does not agree at all with Kuroda and thinks that the painting may even be earlier. He imagines that the man in the red coat might represent Hendrik Doeff jr. (1777-1835, Opperhoofd 1803-17), “since he did have two children by a Japanese woman during his long sojourn in Nagasaki.” He also fails to accept Kuroda in his identifying Siebold in the man in the foreground. And the man standing to the left could well be some sailor—but these don’t come to the island. In his opinion, the man in the foreground is the only one trying to “raise the moral tone of the party, which if it continued as it had begun must have gone into the ‘wee sma’ hours’.” He then briefly mentions some more copies of the painting known to him (see below).

J. Stellingwerff in his De diepe wateren van Nagasaki. Franeker, 1983, p. 51, most likely following Boxer’s suggestion that it might well be Opperhoofd Doeff, concludes that the party might celebrate two centuries of Dutch-Japanese friendship on February 28th, 1809. He also sees the man in the red coat as Opperhoofd Doeff. In the centre behind the table would be the clerk Gozeman and the man pouring himself a glass the factory doctor Jan Frederik Feilke (died 1814). And it is the bookkeeper Brinkman who is involved in a discussion with the Japanese gentlemen, and to the left, standing, the clerk Schimmel. The ship at anchor would then be the American vessel Mount Vernon. Yet, he also admits that it might date from “twenty years later, as some other explanation has it.”

The most thorough discussion of the painting is by R.M. Vorstman, “De Groote Partij,” in Jaarverslag 1983 van de Vereeniging N.H.S.M. Amsterdam: Nederlands Scheepvaartmuseum, pp. 36-45, who didn’t want to accept Stellingwerff’s interpretation. He not only used the official Diary, the Dagregister, kept by Opperhoofd De Stürler, but thanks to the collaboration of Ms H.M.C. Boekwijt-de Sturler, he could also avail himself of some passages from his private notes and diaries. Recognizing that the copy of the painting which the Amsterdam Scheepvaartmuseum acquired in 1981, that inspired him to investigate it more closely, is a copy after the original by Kawahara Keiga (1786-1860s, accessed onto Deshima 1823–), made him look at the various festivities on Deshima in the years from 1809 to 1828. As there are, in the original at least, two Dutch ships at anchor, he realizes that this must be the trade season generally starting from August and we don’t have to consider events in January, June and December, leaving only the birthday party of King William I, celebrated on August 24^th as a possibility. And the little dog in the painting made him go—as we will see later on—for the year 1825.

Quoting Van Overmeer Fisscher in his Bijdrage tot de kennis van het Japansche rijk. (Contribution to the Knowledge of the Japanese Empire) Amsterdam 1833, p. 272, Vorstman memorizes that:

     On the 20th day of the ninth month [that is October 31^st, 1825], the ships must, in accordance with an Imperial decree, depart offshore to the Papenberg /…/ usually, the departing and incoming Governor who will change locations in this month, will visit the island and come on board the ships before their departure. The preparations and obligations involved with such occasions are not the least: the streets and the buildings are made clean, the soil is strewn with white sand on the streets. The houses must remain locked and nobody is allowed in the streets. The gentlemen are being entertained by the Opperhoofd and they are being accompanied by quite some attendants. On such occasions one has to bear with their Japanese compliment on the Japanese mats, and as long as one welcomes them or when they take leave, to sit on the flour in the same way the Japanese are accustomed to.

And somewhat later on, op p. 273, Fisscher adds:

     Beyond these festive occasions, we receive the Japanese, in our daily intercourse in our manner; they sit on chairs and the interpreters love to join our dinners. They are received twice a year for a party or banquet with the Opperhoofd, on the occasion of the birthday of the king and on the New Year, and they then usually, in addition to serving themselves real well, also take whatever is left over; most of them wrap it in paper and hide it in their wide sleeves.

As the Japanese gentlemen in the painting of the ‘Groote Partij’ are seated on chairs, Vorstman—and he is not the only one—concludes that the occasion must be the birthday of his majesty the king on August 24^th, 1825, the celebration of which was postponed until October 8^th. The reason for this was that there was still no sign of the Johanna Elisabeth, Captain M. Mesdagh, the second ship that had sailed from Batavia on July 2^nd together with the Vasco de Gama, which already went for anchor at Nagasaki on August 6^th. Opperhoofd De Stürler then notes in his Dagregister “The birthday of his Majesty. Had the flag risen. But postponed the celebration as we are uncertain about what causes the delay of the ship.” And on Saturday October 8^th:

     Today we celebrated the birthday of his majesty the king which had been postponed since August 24th. The Opperhoofd was congratulated by the Dutch and the Japanese staff of the factory and he hosted a dinner where they attended. The flags were risen and in the evening the ships and the houses on Deshima were illuminated with lanterns.

Vorstman has several suggestions for the identities of the persons portrayed but I am afraid that he fails to fully convince me. In the man with the blue coat he recognizes Opperhoofd De Stürler, and in the young man in the foreground his son Jacques Eduard de Stürler (1800-1840). As for the obviously somewhat elder man in the red coat, he thinks this might be the Warehouse Master Van Overmeer Fisscher, then just 25 years old and thus not very likely. The man pouring himself another glass would be one of the captains of the ships, but then, where is the other one. As an alternative, he suggests Carl Hubert de Villeneuve, one of the assistants of Siebold, which is also not very likely as he neither sees Siebold or the other assistant Bürger in the picture. As for the man seen on the back, Vorstman proposes that he might be the clerk Verkerk Pistorius of whom De Stürler doesn’t think high, and this might explain his gesturing hand, as if to say get out of here. That, at least, is quite well possible.

To reach a fully convincing identification of the persons in the painting, we should have a closer look at the Deshima staff at the time. The oldest person in the factory is undoubtedly Opperhoofd De Stürler, then 50 years old. The second is Captain Ary Bezemer (1783-1853), then 41 or 42 years old. Follow Siebold, exactly 29 years old, Warehouse Master Van Overmeer Fisscher (1800-1848) and Carl Hubert de Villeneuve (1800-1874) both 25, the Scribe Pierre van Outeren is 24 years old, the clerk Verkerk Pistorius 20 years, and Heinrich Bürger (1806-1858) 19, even though he would mostly say that he was 21. We then probably should conclude that the man in the blue coat in the centre behind the round table must be Opperhoofd De Stürler, a courtesan holding a cat in her arms at his side. In De Stürler’s private diary we can find some note regarding his coat, as “He [the secretary of the governor] told me that he found my coat of dark blue velvet and richly embroidered in gold very beautiful and also asked whether he could see my hat that he thought equally beautiful” (August 5^th, 1824). And the somewhat elder man to the right of him, in the red coat, who is obtruding himself upon the young courtesan, must then be Captain Bezemer. Remains the man wearing a hat who put his coat over the folding screen in the foreground, and the young man involved in a discussion with the two Japanese gentlemen. Anyway, he hardly looks like Siebold as we know him from Keiga paintings.

Again, we can find an answer in the Dagregister, when we read on Friday 21 October that the Opperhoofd organizes a reception for both the governors of Nagasaki:

     Then they [the two governors, having inspected the Dutch ships, see the quotation above from Fisscher] came to the Island and to my house where they were received in the best possible way and they were most condescending. I introduced them to my son whom they asked some questions and they made some flattering comments. Thereafter they went into the garden, watched a game of billiards, viewed the Collection of Natural curiosities of Dr. Von Siebold and then left the Island.

And in his private diary we can read that “They were treated to pastry and liquor and chocolate, etcetera, as is the custom.” Indeed, this was the customary inspection of the ships followed by the party, as one of the governors has returned from Edo and the other one will then depart for Edo, taking advantage of the opportunity to greet the Opperhoofd and eventually also get acquainted with the incoming Opperhoofd. Coincidentally, they were the same as last year, Hidekata Izumo no Kami 土方出雲守 and Takahashi Echizen no Kami 高橋越前守, visiting on October 31^st, 1824. Then also, Siebold already lived in the large house in the garden where he enjoyed the space to store his collections. On that occasion, De Stürler notes in his private diary:

     /…/ whereupon they visited the house in the garden that is presently inhabited by the factory doctor, who played for them on his forte piano and showed them some 100 drawings of Japanese plants that will serve to be printed and published, which they were very pleased to hear.

In 1825, Opperhoofd De Stürler had one special wish, as can be inferred from his private diary, “and were most condescending /…/ my son, whom I had requested and received the permission to introduce to them /…/.” Yes, the Japanese really don’t like surprises, and this is the 25 years old Jacques Eduard de Stürler who took the opportunity, being on leave from his position in the Dutch East-Indies, to visit his father during the trade season at Deshima. And this is, indeed, the young man in the foreground talking with the two governors, Hidekata Izumo no Kami and Takahashi Echizen no Kami, both undoubtedly entitled to wear two swords, having of course left the long one at the entrance. And the man to the right in the painting who put his coat over the folding screen in the foreground would naturally be Captain Mesdagh whom the governors also had visited earlier that day on his ship. And the large party mentioned by Fisscher would be gathered in a more spacious room on the tatami mats, but this is no doubt a short gathering before they would join the real ‘Groote Partij.’ If, indeed, there was something like a Groote Partij, as Opperhoofd De Stürler notes “/…/ and then left the Island.”

Anyway, it would seem highly unlikely if Opperhoofd De Stürler’ dog would also run after the dishes as these were served in the larger room with all the guests seated on the tatami. Feeling sometimes a little lonely on Deshima, De Stürler imagined that a dog would be some nice company. On July 15^th, 1824, he notes in his private diary that he had received from “Tamifatsiro” /…/ “also the dog.” And in December 1825, he notes that “The son of Dennosin had bought a dog for me from the nest /…/ but instead he gave me one of at least a year and a half. Captain Bezemer has taken it over from me.” Most probably this is Tamehachirō 為八郎 (?), the son of Yokota Dennoshin 横田伝之進 (?), the 2^nd secretary of the governor who, as we already saw, so much liked the blue coat of the Opperhoofd. And thus, everything is accounted for in this private visit of the two governors of Nagasaki to the Opperhoofd, having earlier that day, October 21^st, 1825, inspected both the Dutch ships. In the end, we are sorry to say that Vorstman, who in a letter of April 1982 still believed that “the painting of the Groote Partij should be associated with the visit of both governors at Deshima on October 21^st, 1825,” would in the end come to conclude that the occasion would rather be the celebration of the king’s birthday on October 8. All the evidence from De Stürler’s private diaries that Ms Boekwijt-de Sturler shared with him, and who in her letter of September 1983 correctly suggested that the painting recorded the visit on October 21^st, failed to convince him.

We again find Opperhoofd De Stürler’s doggy and the less formally dressed man in another Keiga painting, also an interior in the house of the Opperhoofd. Stellingwerff sees this as some preparatory study for the Groote Partij. As the painter Kiosky [sic] had problems with the perspective “/…/ Kiosky tried it out by making various copies of two scenes, one with the figures arranged around a circular table in the centre of the large room and another with them seated at a table in the corner.” Most likely, Stellingwerff refers to a painting in a Japanese private collection, reproduced in Nagasaki hanga to ikoku no omokage. Tokyo: Itabashi Kuritsu Bijutsukan, 2017, 120. It has a party of eight men seated at a table and two courtesans standing behind, and De Stürler’s doggy running behind the Malay servant who brings in a saucer with some dish. The window panels are wide open to reveal a wide view of Nagasaki Bay with two Dutch vessels at anchor to the right, and two Chinese to the left. By the railing is a telescope on a stand. The Opperhoofd De Stürler is again seated in the centre behind the table, and at his side is again the courtesan holding a cat. Next to him, standing and cutting a piece of fried ribs, Siebold directly identifiable from the green cap from his student days in Würzburg where he was a member of the student society Moenania. Opposite of him is Bürger, recognizable from the fur-rimmed hat to cover his head, being Jewish. In between them, at the far end of the table must be De Villeneuve. The man to the left of the Opperhoofd must then be Captain Mesdagh, wearing his hat and again pouring himself a glass. Finally, next to Bürger, we find the young Jacques Eduard de Stürler and the two Governors of Nagasaki seated at the short end of the table. But then, Captain Bezemer is missing, so this trial didn’t work out. Apart from some empty bottles on the floor by the wall, we also can notice that it seems that a wild boar’s head is being served on the table.

It then appears that Keiga did manage to fit in all the figures in the version with the round table, and if this speculation would be correct, this painting served as a preparatory study for another Keiga painting, also an interior in the house of the Opperhoofd (see Deshimazu 222H). This one has less of the bay and no Dutch vessels in it. The Opperhoofd De Stürler is again seated behind the table in the centre, and at his side is again the courtesan holding a cat. Next to him, standing and cutting the meat, Siebold, and opposite of him is Bürger, and in between them at the far end of the table De Villeneuve. To the left of the Opperhoofd again Captain Mesdagh, wearing his hat and again pouring himself a glass. The somewhat elder man seated at the short end of the table must then be Captain Bezemer, and finally, next to Bürger, we again find the young Jacques Eduard de Stürler. In this way we indeed have a most likely company gathered for the dinner that is served every day in the Large Opperhoofd’s House. Moreover, we can now also roughly date this painting to sometime in between late August and October 31^st, 1825, when the ships sail to the Papenberg. And the dog that Captain Bezemer would later, on 20 December take along to Batavia, is here still playfully running after the Malay servant bringing in some saucer with some leg.

De bekende schildering van Kawahara Keiga van De Groote Partij, naar de Nederlandse titel De groote partij, in de kamer van het Opperhoofd, zijn op het Eijland zoals die voorkomt op tenminste vier van mogelijk acht bekende copieën die naar het origineel van Keiga werden gemaakt (zie hieronder voor een overzicht) heeft op het origineel de vrij neutrale titel ‘Interieur in Nagasaki Deshima,’ Nagasaki Deshima kannai no zu 長崎出島舘内之圖 (Deshimazu 229). In een ruim vertrek met tatami-matten en de beglaasde schuifpanelen open voor een uitzicht op de Baai van Nagasaki met twee Hollandse schepen voor anker, zien we een gezelschap van vijf Hollanders, twee Japanse heren, drie Japanse dames, een Maleise bediende en een hondje.

Verschillende schrijvers hebben zich moeite getroost de gelegenheid en de afgebeelde personen te duiden. De vroegste bron, mij bekend, is Kuroda Genji in zijn Nagasaki kei yōga 長崎系洋画. Tokyo: Sōgensha 創元社, 1932, pp. 84-87. Kuroda gaat ervan uit dat de man midden achter de ronde tafel het opperhoofd zal zijn, daarbij denkend aan ofwel Jan Cock Blomhoff (1779-1853, Opperhoofd 1817-23) ofwel Joan Willem de Stürler (1774-1855, Opperhoofd 1823-26). Maar overigens denkt hij niet dat we dit als een waarachtige schildering naar de werkelijkheid moeten zien, eerder een impressie van het leven op Deshima. Zo is daar de man links die we op de rug zien die het geheel gadeslaat, de man die zijn jas heeft uitgetrokken en zich rustig, het ene been over het andere geslagen, nog een glas inschenkt, en de man in de rode jas die zich aan de Japanse dame opdringt. De enige die wat problemen met de hele setting lijkt te hebben is de man in de voorgrond in gesprek met de twee Japanse heren, tolken denkt hij, en dat zou Philipp Franz von Siebold (1796-1866, op Deshima 1823-29) kunnen zijn. In de man rechts meent hij zelfs, vanwege zijn ‘Drie Sterren,’ mitsuboshi 三ツ星 mon op zijn hakama Yoshio Gonnosuke 吉雄権之助 te herkennen. Overigens lijkt het onwaarschijnlijk dat tolken een zwaard zouden mogen dragen.

C.R. Boxer in zijn Jan Compagnie in Japan 1600-1817. Tokyo, London en New York 1968, pp. 105f. is het in het geheel niet met Kuroda eens en meent dat de schildering zelfs vroeger kan zijn. Daarbij denkt hij dat de man in de rode jas Hendrik Doeff jr. (1777-1835, Opperhoofd 1803-17) zou kunnen voorstellen, “since he had two children by a Japanese woman during his long sojourn in Nagasaki.” Ook met Kuroda’s gedachte dat de jonge Hollander in gesprek met de Japanners Siebold zou zijn is hij het niet eens. De man op de rug gezien ziet hij als een matroos van een van de schepen—maar die komen nooit op het eiland. De jonge man in gesprek met de twee Japanners probeert volgens hem de avond die “if it continued as it had begun must have gone into the ‘wee sma’ hours’” nog enigszins de schijn van fatsoen te verlenen. Verder vermeldt hij nog enige andere copieën van de schildering die hem bekend zijn.

Hoogstwaarschijnlijk voortbordurend op de suggestie van Boxer dat het wel Doeff zou kunnen zijn, komt J. Stellingwerff in zijn De diepe wateren van Nagasaki. Franeker, 1983, p. 51 tot de conclusie dat deze partij de viering van twee eeuwen Nederlands-Japanse vriendschap verbeeldt, gevierd op 28 februari 1809. Daar ziet hij, evenals Boxer, in de man met de rode jas Opperhoofd Doeff jr. Midden achter de tafel zit dan de klerk Gozeman en de man die zich het glas inschenkt zou de factorijarts J.F. Feilke (stierf 1814) zijn. De boekhouder Brinkman is dan de man in gesprek met de Japanse heren, en linkst staat de klerk Schimmel. Het schip voor anker zou dan de Amerikaanse Mount Vernon zijn. Toch houdt Stellingwerff andere mogelijkheden open, “Of werd de tekening van de grote partij toch twintig jaar later gemaakt, zoals een andere verklaring wil?”

De meest uitgebreide bespreking van de schildering is die van R.M. Vorstman, “De Groote Partij,” in Jaarverslag 1983 van de Vereeniging N.H.S.M. Amsterdam: Nederlands Scheepvaartmuseum, pp. 36-45 die zich kennelijk niet wilde neerleggen bij het verhaal van Stellingwerff. In zijn zeer degelijke onderzoek maakte Vorstman niet alleen gebruik van het officiële Dagregister dat Opperhoofd De Stürler bijhield, maar dankzij Mevr H.M.C. Boekwijt-de Sturler kon hij ook beschikken over verscheidene passages uit de particuliere dagboeken van het opperhoofd.[1] Het feit dat het exemplaar dat het Amsterdamse Scheepvaartmuseum in 1981 verwierf, de aanleiding voor zijn studie, een copie betrof naar een origineel van Kawahara Keiga 川原慶賀 (1786-1860er jaren, toegang tot Deshima 1823–), gaf hem aanleiding te kijken naar de verschillende feesten op Deshima in de jaren 1809 t/m 1828. Aangezien er, althans in de originele schildering, twee Hollandse schepen voor anker zichtbaar zijn en dit op de Handelstijd wijst die doorgaans vanaf Augustus begint, valt een aantal feesten in januari, juni en december af en blijft alleen het verjaardagsfeest van Koning Willem I op 24 augustus over als een mogelijke aanleiding voor de Groote Partij. Verder geeft het hondje in de schildering—zoals we later zullen zien—hem aanleiding die viering van de verjaardag in 1825 te situeren.

Van Overmeer Fisscher in zijn Bijdrage tot de kennis van het Japansche rijk. Amsterdam 1833, p. 272, aanhalend, memoreert Vorstman dat:

     Op den 20^en der negende maand [en dat is 31 october 1825] moeten de schepen, volgens een keizerlijk bevel, naar de buitenreede of den Papenberg vertrekken /…/ Gewoonlijk krijgt men kort voor dit vertrek op het Eiland en aan boord der schepen een bezoek van den aftredenden en aankomenden Gouverneur, die elkaar in deze maand vervangen. De toebereidselen en pligtplegingen bij dergelijke gelegenheden zijn niet gering: de straten en de gebouwen worden schoongemaakt, en de grond met een pad wit zand bestrooid. De huizen moeten gesloten blijven, en niemand mag zich op straat begeven. Genoemde Heeren worden bij het Opperhoofd onthaald, en brengen eenen geduchten stoet van gevolg mede. Bij dergelijke gelegenheden moet men zich getroosten, om het Japansch compliment op de matten af te leggen, en zoo lang men hen verwelkomt of hun de afscheidsgroet geeft, op den grond te zitten, op dezelfde wijze, als de Japanners zulks gewoon zijn.

En iets later, op p. 273, vervolgt Fisscher:

     Buiten genoemde plegtige gelegenheden ontvangen wij de Japanners, in den dagelijkschen omgang, naar onze wijze; zij zetten zich op stoelen, en de tolken zijn gaarne aan onzen disch. Zij krijgen tweemaal ’s jaars eene partij of gastmaal bij het Opperhoofd, ter gelegenheid van ’s Konings Verjaardag en bij het Nieuwejaar, en hebben alsdan de gewoonte, om, behalve dat zij zich zelve ruim te goed doen, al het overschietende mede te nemen; de meesten pakken het eten in papier, en verbergen het in hunne wijde mouwen.

Aangezien de twee Japanse heren in de schildering van de ‘Groote Partij’ op stoelen zitten, komt Vorstman—en hij is niet de enige—tot de conclusie dat de gelegenheid wel de viering van de verjaardag van Z.M. de Koning op 24 augustus 1825 moet zijn, met dien verstande dat die viering in 1825 werd uitgesteld tot 8 october. De reden hiervoor was dat op die dag nog niets vernomen was van de Johanna Elisabeth, kapitein M. Mesdagh, het tweede schip dat op 2 juli gelijktijdig met de Vasco de Gama, kapitein A. Bezemer, vanuit Batavia naar Nagasaki vertrokken was, terwijl de laatste daar al op 6 augustus voor anker ging. Zo noteert Opperhoofd De Stürler op 24 augustus in zijn Dagregister “Z.M. Geboortedag. Liet de groote vlag hijschen. Doch stelde de viering daar van uit wegens de ongewisheid waarin wij ons bevinden over het uitblijven van het schip”. En dan, op zaterdag 8 october:

     De sedert den 24⁰ Augustus uitgestelde viering van den verjaardag van Z.M. den Koning had heden plaats. Het Opperhoofd ontving felicitaties van de Nederlandsche en Japansche Ambtenaren bij de faktorij en gaf een diner waarbij dezelve tegenwoordig waren. De vlaggen wierden geheschen en de s’avonds waren de schepen en de woningen op Dezima met lantaarns geillumineerd.

Vorstman komt met enkele suggesties voor de identiteit van de afgebeelde personen, maar weet mij niet geheel te overtuigen. In de man met de blauwe jas herkent Vorstman het Opperhoofd De Stürler, en in de jonge man in de voorgrond zijn zoon Jacques Eduard de Stürler (1800-1840). Overigens denkt hij dat de (wat oudere) man in de rode jas Pakhuismeester Van Overmeer Fisscher (1800-1848) zou zijn, die dan net 25 jaar oud is, en dat lijkt dus niet erg waarschijnlijk. Zijn identificatie van de man die zich het glas inschenkt als een van beide kapiteins heeft het nadeel dat dan de andere kapitein ontbreekt. De alternatieve identificatie die hij geeft, als Carl Hubert de Villeneuve (1800-1874), een van de assistenten van Siebold, lijkt ook minder waarschijnlijk wanneer Siebold noch Bürger aanwezig zijn. En wat betreft de man op de rug gezien, komt hij met de suggestie van de klerk Verkerk Pistorius waarvan De Stürler geen hoge dunk heeft en vandaar waarschijnlijk dat wegwuivende gebaar. Dat is zeker heel goed denkbaar.

Om tot een volledig sluitende en overtuigende identificatie van de personen in de schildering te komen meen ik dat we iets nader naar de toenmalige bemanning van de Deshima moeten kijken. De oudste in de handelspost is zonder twijfel Opperhoofd De Stürler, dan 50 jaar oud. De tweede is kapitein Ary Bezemer (1783-1853) en dus 41 of 42 jaar oud. Dan komt Siebold, precies 29 jaar oud, Pakhuismeester Overmeer Fisscher en Carl Hubert de Villeneuve zijn beiden 25, de Scriba Pierre van Outeren is 24 jaar, de klerk Verkerk Pistorius 20 jaar, en Heinrich Bürger (1806-1858) 19, ook al zei hijzelf liever dat hij 21 was. Dan moeten we wel concluderen dat de man in de blauwe jas midden achter de ronde tafel Opperhoofd De Stürler is, naast hem een courtisane met een poes in de armen. Over die blauwe jas vinden we een opmerking in het particuliere dagboek van De Stürler “Hij [de Secretaris van den Gouverneur] gaf mij te kennen dat hij mijn rok, die van donkerblauw fluweel met goud rijk geborduurd was, zeer fraai vond en verzocht ook mijn hoed te mogen zien, dien hem ingelijks zeer fraai toescheen” (5 augustus 1824). En de wat oudere man die rechts van hem zit, met de rode jas, die zich aan de jonge courtisane opdringt, zal dan toch Kapitein Bezemer moeten zijn. Resteren de man met zijn hoed op het hoofd die zijn jas over het kamerscherm in de voorgrond heeft gelegd, en de jonge man in gesprek met de twee Japanse heren. In elk geval lijkt hij niet of nauwelijks op Siebold zoals we die van schilderingen van Keiga kennen.

Een antwoord vinden we alweer in het Dagregister, waar we op vrijdag 21 oktober 1825 lezen dat het Opperhoofd een ontvangst voor beide gouverneurs van Nagasaki organiseert:

     Ze kwamen vervolgens [dat zijn de beide gouverneurs, na een inspectie van de schepen, zie het citaat van Fisscher hierboven] op het Eiland aan mijn huis waar zij op de best mogelijke wijze wierden ontvangen en zich zeer minzaam betoonden. Ik stelde hun mijnen zoon voor aan wien zij eenige vragen deden en vleijende gezegden toevoegden. Zij gingen vervolgens naar den Tuin zagen biljard spelen, bezigtigden de Verzameling van Nat. Zeldzaamheden van Dr. Von Siebold en verlieten daarna het Eiland.

En in zijn particuliere dagboek lezen we nog dat “Er wierd hun gebak en liqueur en chocolade enz. als volgens gebruiken gepresenteerd”. Inderdaad ‘als volgens gebruiken’ bij deze jaarlijks terugkerende partij wanneer de ene gouverneur uit Edo terugkeert en de andere naar Edo afreist, en zij gezamenlijk de gelegenheid te baat nemen zowel de schepen te inspecteren als het opperhoofd te begroeten, en eventueel kennis te maken met het aankomende opperhoofd. Overigens waren de beide gouverneurs dezelfde die ook het jaar tevoren, toen op 31 oktober 1824, deze inspectie uitvoerden, Hidekata Izumo no Kami 土方出雲守 en Takahashi Echizen no Kami 高橋越前守. Ook toen woonde Siebold al in het grote huis in de tuin waar hij alle ruimte had om zijn verzameling op te slaan. Bij die gelegenheid noteert De Stürler in zijn particuliere dagboek:

     /…/ waarna zij het huis in den tuin, thans door den Dokter bewoond, hebben bezichtigd, die voor hen op de forte piano gespeeld en hun vertoond heeft 100 afteekeningen van Jap. Planten, bestemd om met meerdere alhier in druk te worden uitgegeven over welk een en ander zij hun genoegen te kennen gaven.

In 1825 had De Stürler nog een extra wens, zoals uit een toevoeging in zijn particuliere dagboek blijkt “/…/ en zich uiterst minzaam betoonden /…/ door aan mijnen zoon, welken ik hun verzocht en verkregen had, te mogen voorstellen …” Ja, de Japanners houden niet van verrassingen, en dat is de dan 25-jarige Jacques Eduard de Stürler die, met verlof uit Nederlands Indië, van de gelegenheid gebruik maakt zijn vader tijdens de handelsperiode op Deshima te bezoeken. Hij is dan ook de jonge man in de voorgrond in gesprek met de beide gouverneurs, Hidekata Izumo no Kami en Takahashi Echizen no Kami, beiden zeker gerechtigd twee zwaarden te dragen, het lange zwaard hebben zij vanzelfsprekend bij de ingang achtergelaten. Dan rest slechts de man in de schildering rechts die zijn jas over het kamerscherm in de voorgrond heeft gelegd en zich een glas jenever inschenkt. Dat moet dan wel Kapitein M. Mesdagh zijn, ook deelgenoot in de inspectie van de schepen door de beide gouverneurs. En het grote gezelschap waarvan Fisscher spreekt zal mogelijk wel in een grotere ruimte dan deze op de matten zitten, maar dit is ongetwijfeld even een kort samenzijn alvorens men zich voor de echte ‘Groote Partij’ bij dat gezelschap voegt. Als er al een Groote Partij was, Opperhoofd De Stürler schrijft immers “/…/ en verlieten daarna het Eiland”.

In elk geval lijkt het hoogst onwaarschijnlijk dat het hondje van Opperhoofd De Stürler ook in die grote ruimte met tatami en alle gasten op de grond zittend vrolijk achter het eten aan zou mogen huppelen. Omdat De Stürler zich soms wat alleen voelde op Deshima dacht hij wel een hondje te willen hebben. Op 15 juli 1824 noteert hij in zijn particuliere dagboek dat hij van “Tamifatsiro” /…/ “ook het hondje” had ontvangen. En in december 1825 “De zoon van Dennosin had voor mij een hondje in den nest gekocht /…/ doch in plaats gaf hij er mij een van tenminste 1½ jaaren oud. Kapt Bezemer heeft hem van mij overgenomen”. Dit is hoogstwaarschijnlijk Tamehachirō 為八郎 (?), de zoon van Yokota Dennoshin 横田伝之進 (?), de 2^e secretaris van de gouverneur die, zoals we al zagen, de blauwe jas van het opperhoofd zo mooi vond. En zo valt alles precies op zijn plaats voor dit wat particuliere bezoek van de beide gouverneurs van Nagasaki aan het opperhoofd, na eerder die dag, 21 oktober, de schepen te hebben geïnspecteerd.

Tot slot moeten we helaas vaststellen dat Vorstman, die er in een brief van april 1982 nog van uitging dat “de voorstelling van de Groote Partij betrekking heeft op het bezoek van de beide Gouverneurs aan Deshima op 21 oktober 1825” zich uiteindelijk niet door alle door mevrouw Boekwijt-de Sturler aangedragen passages uit de particuliere dagboeken van De Stürler liet overtuigen, die ‘de Groote Partij’ in haar brief van september 1983 wèl met de ontvangst op 21 oktober 1825 associëert.

Het hondje van Opperhoofd De Stürler en de wat nonchalant geklede man zien we ook in een andere schildering van Kawahara Keiga, alweer een interieur in het huis van het Opperhoofd. Stellingwerff ziet hierin een voorstudie voor de Groote Partij. Omdat de schilder Kiosky [sic] problemen met het perspectief had “/…/ oefende Kiosky zichzelf door het maken van verschillende exemplaren van twee taferelen, één met de figuren om een ronde tafel in het midden van de grote kamer en één aan de eettafel in de hoek van het vertrek.” Hoogstwaarschijnlijk doelt Stellingwerff hier op een schildering in particulier bezit, gereproduceerd in Nagasaki hanga to ikoku no omokage. Tokyo: Itabashi Kuritsu Bijutsukan, 2017, 120. Daar zien we een gezelschap van acht heren aan een tafel, en twee courtisanes, en het hondje van De Stürler dat achter een Maleise bediende loopt die een schaal met een gerecht naar de tafel brengt. De schuifpanelen zijn alle naar de kant geschoven waardoor we een vrij uitzicht over de Baai van Nagasaki hebben met rechts twee Hollandse schepen voor anker en links twee Chinese. Aan de rand van de balustrade staat een telescoop op een statief. Achter de tafel zit Opperhoofd De Stürler met naast zich een courtisane met een poes in de armen. Rechts van hem staat Siebold die een stuk gebraden ribben aansnijdt, direct herkenbaar aan de groene muts uit zijn studietijd in Würzburg waar hij lid was van de Moenania studentenclub. Tegenover hem zit Bürger, herkenbaar aan de hoed met bontrand waarmee hij, als Jood, het hoofd gedekt houdt. Aan het eind van de tafel moet dan wel De Villeneuve zitten. Links van het opperhoofd zien we kennelijk weer Kapitein Mesdagh die zich, met zijn hoed op het hoofd, weer zijn glas volschenkt. Tegenover hem, rechts van Bürger, zien we weer de Stürler junior in gesprek met de beide gouverneurs van Nagasaki. Behalve het stuk ribben dat Siebold aansnijdt is kennelijk ook de kop van een wild zwijn opgediend. Wel is een probleem dat Kapitein Bezemer zo geen plek in het gezelschap kreeg.

Maar gelukkig slaagde Keiga er wel in het hele gezelschap in de schildering met de ronde tafel een plek te geven en, als deze speculatie klopt, gebruikte hij deze compositie als een vingeroefening voor een beter bekende schildering van een gezelschap aan tafel in het huis van het opperhoofd met veel minder baai en geen Hollandse schepen. Ook hier zit Opperhoofd De Stürler in het midden achter de tafel en naast hem weer de courtisane die een poes in haar armen houdt. Naast hem, staand en het vlees snijdend, Siebold, en tegenover hem, Bürger. Tussen hen in aan het verre eind van de tafel alweer De Villeneuve. Links van het opperhoofd zit dan Kapitein Mesdagh, die met zijn hoed op alweer zijn glas volschenkt. De wat oudere man aan de korte kant van de tafel moet dan wel Kapitein Bezemer zijn, en als laatste zit alweer de jonge Jacques Eduard de Stürler naast Bürger. Zo hebben we inderdaad een alleszins denkbaar gezelschap aan tafel voor de maaltijd die dagelijks in het Groot Opperhoofds woonhuis wordt opgediend. Bovendien kunnen we nu ook deze schildering nader dateren tussen eind augustus wanneer beide schepen veilig voor anker zijn en 31 october wanneer ze weer vertrekken naar de Papenberg. En inderdaad huppelt het hondje dat Kapitein Bezemer later, op 20 december, mee zou nemen naar Batavia, nog steeds vrolijk achter de Maleise bediende aan die een schotel eten binnenbrengt.

---

[1] Evenzo kon ik dankzij Björn de Sturler over die passages beschikken die voor deze interpretatie van De Groote Partij van groot belang waren.